Árið 2017 var fyrsta rekstrarár OR samstæðunnar eftir tímabil Plansins. Með Planinu hafði á árunum 2011-2016 verið innleidd menning aðhalds í rekstri og aukinnar yfirlegu yfir hverri og einni fjárfestingu. Árangur Plansins var verulega umfram markmið og rekstrarniðurstaða ársins 2017 sýnir að menningarbreytingin er varanleg. Traust tök eru á rekstrargjöldum og því skila ýmis hagfelld ytri skilyrði samstæðunni góðri rekstrarniðurstöðu.
Hagsýni er eitt gilda OR og snýr sérstaklega að fjárhag fyrirtækisins, sem nú er orðinn heilbrigður. Unnið er eftir fjárhagslegum markmiðum sem stuðla að því að OR og dótturfyrirtækin;
Orkuveita Reykjavíkur, sem er að öllu leyti í eigu sveitarfélaga, lítur svo á að fjárhagslegur styrkur fyrirtækisins styðji við markmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbærar borgir og samfélög.
Mikill stöðugleiki einkennir helstu stærðir í rekstri OR síðustu ár. Aðhaldið í rekstri, sem einkenndi ár Plansins 2011-2016, er viðvarandi. Tekjuaukinn skýrist einkum af aukinni sölu en ýmsar gjaldskrár Veitna lækkuðu á árinu 2017. EBITDA stendur fyrir framlegð rekstursins án fjármagnsliða, afskrifta, skatta og endurmats. EBIT er rekstrarafkoman án fjármagnsliða og skattgreiðslna.
Framlegð reksturs OR samstæðunnar hefur verið stöðug og góð síðustu ár. Framlegðin þarf meðal annars að standa undir fjárfestingum fyrirtækjanna í samstæðu OR. Reksturinn krefst verulegra fjárfestinga til að halda við veitukerfum og virkjunum, sinna nýjum viðskiptavinum og mæta auknum kröfum sem til rekstursins eru gerðar. Hér er framlegðin sýnd sem hlutfall af heildartekjum.
Þessi mælikvarði segir til um hversu fært fyrirtækið er um að standa undir vaxtakostnaði af lánum sem á því hvíla. Eigendur OR hafa sett það skilyrði fyrir arðgreiðslu til þeirra að handbært fé frá rekstrinum að viðbættum vaxtagjöldunum séu að minnsta kosti 3,5 sinnum hærri en vaxtagjöld. OR var undir því markmiði rétt eftir hrun en yfir því frá árinu 2010.
Með batnandi rekstri og afkomu síðustu ár hefur skuldabyrði OR minnkað mikið. Þyngstur var skuldabagginn í árslok 2009. Þá námu nettóskuldirnar 226,4 milljörðum króna og hafa því verið greiddar niður um meira en 100 milljarða króna til ársloka 2017. Nettóskuldir eru vaxtaberandi skuldir að frádregnum vaxtaberandi eignum.
Mælikvarðinn sýnir hlutfallið milli nettó skulda og handbærs fjár í lok árs. Hann segir hversu mörg ár það tæki að greiða niður nettó skuldir með handbæru fé væri það einungis nýtt til þess.
Í eigendastefnu OR er kveðið á um innleiðingu mælikvarða sem sýni arðsemi þess fjármagns sem eigendur hafa bundið í rekstrinum (Return On Capital Employed). Hún skal að lágmarki vera umfram fjármagnskostnað fyrirtækisins að viðbættu eðlilegu áhættuálagi. Stjórn OR hefur sett samstæðunni markmið í heild og unnið er að því að setja samsvarandi markmið hverjum rekstrarþætti.
Eigendur OR hafa sett rekstrinum skilyrði fyrir útgreiðslu arðs. Þau snúa meðal annars að lausafjárstöðu, eiginfjárhlutfalli og veltufjárhlutfalli.
Árangur Plansins og aðrar aðgerðir til að styrkja sjóðstöðu fyrirtækisins hafa bætt veltufjárhlutfallið og lausafjárstaðan er nú traust. Eitt skilyrðanna fyrir arðgreiðslum til eigenda er að veltufjárhlutfallið sé ekki lægra en 1. Það þýðir að fyrirtækið á fé í sjóði sem dugar fyrir skuldbindingum næstu 12 mánaða.
Eignfjárhlutfall segir til um hversu miklar skuldir hvíla á fyrirtækinu í samanburði við eignir þess. Heildareignir OR voru metnar á 310,8 milljarða króna í lok árs 2017. Markmið eigenda og OR hefur verið að eiginfjárhlutfallið sé ekki lægra en 35% en 40% til lengri tíma.
Í rekstrar- og efnahagsreikningi hvers fyrirtækis er fjöldi reiknaðra stærða sem eiga að skerpa myndina af rekstrinum á tilteknu tímabili og stöðu hans í lok þess. Sjóðstreymisyfirlitið gefur hinsvegar gleggri mynd af raunverulegu peningastreymi til fyrirtækisins og frá því og hvaða þættir hafa áhrif á handbært fé fyrirtækisins á tímabilinu. Lengst til vinstri sést handbært fé í byrjun árs 2017 og lengst til hægri í árslok, ásamt bundnum innistæðum og markaðsverðbréfum.
Lánshæfismat er mikilvægt þeim fyrirtækjum sem skipta við fjármálastofnanir og eru með skráð verðbréf á mörkuðum. Matið hefur þann tilgang að gefa lánveitendum hlutlæga mynd af stöðu og framtíðarhorfum fyrirtækisins. Lánshæfiseinkunn Orkuveitu Reykjavíkur og annarra íslenskra fyrirtækja getur aldrei orðið hærri en einkunn ríkissjóðs. Einkunnagjöf OR nýtur góðs af ábyrgðum eigenda á lánum. Í dag meta þrjú fyrirtæki lánshæfi Orkuveitu Reykjavíkur; alþjóðlegu fyrirtækin Moody‘s og Fitch Ratings og Reitun innanlands.
Gjaldeyrisáhætta OR er einkum vegna erlendra lána og tekna Orku náttúrunnar af raforkusölu í bandaríkjadölum. Áhættustefna OR felur í sér að mörk eru sett á hugsanlegt misvægi í rekstri og efnahag vegna þessa. Framvirkir samningar eru gerðir til að draga úr áhættu af óhagstæðri gengisþróun og myndin sýnir áætlað gjaldeyrisstreymi samstæðunnar næstu ár.
Hækkun vaxta felur í sér áhættu fyrir rekstur og efnahag OR. Dregið hefur verið úr áhættunni á undanförnum árum með því að festa vexti með framvirkum samningum. Súlurnar sýna hversu mikill hluti heildarskuldbindinga hvers árs ber fasta vexti. Áhætta OR af vaxtahækkunum er nú óveruleg.
OR gerir áhættuvarnasamninga til þess að verja tekjur af orkusölu til stóriðju fyrir mikilli lækkun álverðs. Slíkir samningar eru gerðir nokkur misseri fram í tímann og myndin sýnir að hve miklu leyti slíkar tekjur hafa verið varðar. Stjórn OR ákvarðar efri og neðri mörk varnarhlutfalla.
OR gerir álagspróf á lausafjárstöðu samstæðunnar. Til grundvallar eru samþykkt fjárhagsspá og á hana er reynt með óhagstæðri þróun ytri þátta. Þeir eru meðal annars gengi gjaldmiðla, álverð, verðlag og vextir. Álagsprófið felur í sér verulega neikvæðar breytingar í þróun allar ytri þáttanna. Myndritið sýnir hversu vel lausafjárstaða OR myndi standast slíka áraun.
